Η επιστήμη της κλιματικής αλλαγής είναι παλιά, σχεδόν δύο αιώνων και είχε πρωτεργάτρια μια γυναίκα που η επιστήμη θέλησε να ξεχάσει. Η ιστορία της Eunice Foote σε ένα video του BBC.
Η αντίληψη ότι οι ανθρώπινες δραστηριότητες μπορεί να ζεσταίνουν τον πλανήτη άρχισε να κερδίζει έδαφος τη δεκαετία του 1960 και του 1970 και έγινε επιστημονικό αξίωμα τις δεκαετίες που ακολούθησαν.
Αλλά τα θεμάλια της επιστήμης που ερμήνευσε τη μεγαλύτερη σύγχρονη και ανθρωπογενή απειλή των καιρών μας έχει μια εκπληκτική, ελάχιστα γνωστή ιστορία που χρονολογείται δύο αιώνες πίσω.
Στο σύντομο animation του BBC Ideas γνωρίζουμε το έργο τριών πρωτοπόρων επιστημόνων που μας βοήθησαν να ερμηνεύσουμε το φαινόμενο του θερμοκηπίου.
Ξεκινώντας από την άγνωστη στους πολλούς Αμερικανίδα επιστήμονα και ακτιβίστρια για τα δικαιώματα των γυναικών Eunice Foote που σε μια εργασία της ήδη από το 1856 κατέγραψε τις ολέθριες επιδράσεις του διοξειδίου του άνθρακα στον πλανήτη.
Η εργασία της παρέμεινε θαμμένη για δεκαετίες πριν βγει ξανά στο φως μόλις το 2010.
Η μελέτη της Foote δημοσιεύθηκε τη δεκαετία 1850 και αφορούσε την ανακάλυψη του φαινομένου του θερμοκηπίου, δηλαδή την τάση ενός κλειστού περιβάλλοντος, όπως η ατμόσφαιρα του πλανήτη μας, να θερμαίνεται όταν ανεβαίνουν τα επίπεδα συγκέντρωσης διοξειδίου του άνθρακα.
H Eunice Newton Foote που ασχολήθηκε ερασιτεχνικά με την Φυσική ήταν και ο πρώτος άνθρωπος στην ιστορία που έκανε τη σύνδεση μεταξύ του CO2 και της υπερθέρμανσης του πλανήτη και παρουσίασε την έρευνά της στο 8ο Ετήσιο Συνέδριο της Αμερικανικής Ένωσης για την Προαγωγή της Επιστήμης το 1856.
Η μελέτη της Foote με τίτλο “Παράγοντες που επηρεάζουν τη θερμότητα από τις ακτίνες του ήλιου” δημοσιεύθηκε με τη σημείωση “Με χαρά μπορούμε να πούμε ότι αυτό γράφτηκε από μία δεσποινίδα.”
Η ανακάλυψη της Foote θάφτηκε γρήγορα. Τρία χρόνια μετά ο Ιρλανδός φυσικός, John Tyndall, έκανε την ίδια ανακάλυψη και με το προνόμιο του φύλου κατάφερε να προχωρήσει την έρευνά του ένα βήμα πιο πέρα.
Η εργασία της Foote δημοσιεύθηκε στο The American Journal of Science αλλά ελάχιστοι ασχολήθηκαν με τα ευρήματα της.
Η πρώτη πρόταση της δημοσίευσης ήταν: “Κάποιοι όχι μόνο διασκέδασαν, αλλά εξέφρασαν την κακόβουλη ιδέα ότι οι γυναίκες δεν έχουν αρκετά δυνατό μυαλό για επιστημονική έρευνα.”
Η Foote έδωσε το παρών στο πρώτο Συνέδριο για τα Δικαιώματα των Γυναικών στη Νέα Υόρκη, το 1848, συνυπογράφοντας ένα έγγραφο που απαιτούσε πλήρη ισότητα σε κοινωνικό επίπεδο, νομικά δικαιώματα και ευκαιρίες στην εκπαίδευση, την οικονομία και, όπως εκείνη πρόσθεσε, την επιστήμη.
Η εξαφάνιση της Foote από την ιστορία της επιστήμης οφείλεται στο φαινόμενο Matilda επισήμανε η συγγραφέας Leila McNeill, δηλαδή στην τάση των ανδρών να παίρνουν τα εύσημα για τα επιτεύγματα γυναικών επιστημόνων.
Εάν η Eunice Newton Foote δεν είχε πέσει θύμα της επιλεκτικής λήθης, η ιστορία θα ήταν γραμμένη αλλιώς.