Σαν σήμερα στη Μασσαλία γεννήθηκε ο πατέρας του πιο μεγάλου μικρού πρίγκιπα της ζωής μας, ο Αντουάν ντε Σεντ-Εξιπερί.
Εθνικός ήρωας στη Γαλλία, “ουμανιστής ακτιβιστής” για τον υπουργό Άμυνας της χώρας και ένας ιδιότυπος πιλότος, συγγραφέας και ανθρωπιστής, ο Αντουάν ντε Σεντ-Εξιπερί γεννήθηκε σαν σήμερα χαρίζοντας μας έναν μικρό πρίγκιπα για να μας συντροφεύει στις ζωές μας.
Ο Σεν-Εξ γεννήθηκε σαν σήμερα, στη Μασσαλία στις 29 Ιουνίου του 1900 και στα 21 του εντάχθηκε στη γαλλική αεροπορία ως δοκιμαστής αεροπλάνων της Air France. Πολέμησε στον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο, στην πτώση της Γαλλίας, όπου και παρασημοφορήθηκε και χάθηκε στις 31 Ιουλίου 1944 στα ανοιχτά της Μασσαλίας, ενώ εκτελούσε μια αναγνωριστική αποστολή για την προετοιμασία της απόβασης των Συμμάχων στην Προβηγκία, στη νότια Γαλλία.
"A single event can awaken within us a stranger totally unknown to us. To live is to be slowly born."
— Antoine de Saint-Exupéry#BOTD in 1900 pic.twitter.com/J1QoC6I5Ur
— Eugie Reven (@EugieReven) June 29, 2021
Ένα χρόνο πριν μας είχε παραδώσει το σπουδαίο έργο του. Έναν πρίγκιπα μικρό σε μέγεθος αλλά μεγάλο στην καρδιά και το πνεύμα.
Το βιβλίο που κυκλοφόρησε πρώτη φορά στη Νέα Υόρκη τον Απρίλιο του 1943 με πρωταγωνιστή τον ξανθό μικρό πρίγκιπα από τον Αστεροειδή Β 612 επαινέθηκε από κριτικούς και 80 χρόνια μετά εξακολουθεί να είναι ευπώλητο και ουσιαστικά συμβολικό γιατί στις σελίδες του συμβαίνει κάτι γοητευτικά μυστήριο, ο ήρωας του Εξιπερί άλλωστε μοιάζει με παιδί αλλά σκέφτεται σαν ενήλικας. Ίσως για αυτό είναι ένα βιβλίο που διαβάζεται ευχάριστα, είτε είσαι 7 ετών είτε 77.
Γεμάτο αλληγορίες και συμβολισμούς ο Μικρός Πρίγκιπας, η αλεπού, το φίδι έχουν περάσει στη σφαίρα του μύθου.
“Κάποιοι αναγνώστες το εκλαμβάνουν σαν βιβλίο επιστημονικής φαντασίας, σαν ένα αισιόδοξο και συνάμα απαισιόδοξο σχόλιο για το μέλλον. Άλλοι πάλι βλέπουν ακόμη και μια οικολογική διάσταση στον μύθο, μιας και ο Μικρός Πρίγκιπας προσπαθεί να κρατήσει καθαρό τον πλανήτη του. Αυτή είναι μια από τις πιο πρόσφατες ερμηνείες” έχει πει ο δημοσιογράφος, μελετητής και συγγραφέας της βιογραφίας του συγγραφέα, Γιόζεφ Χάνιμαν στη DW. Ίσως είναι αυτή ακριβώς η αλληγορική διάσταση στο έργο του που του έδωσαν τη διαχρονικότητα ως ρόδο.
Εραστής της τεχνολογίας και μοιρασμένος ανάμεσα σε δύο ζωές -αλήθεια τι ήταν ο Σεντ-Εξ, συγγραφέας ή πιλότος;- ο Εξιπερί έχει κατηγορηθεί για τη μετριοπάθεια του απέναντι στην πολιτική της Γαλλίας και τη σχέση της με τους Ναζί αλλά οι μελετητές του πιστεύουν ότι ο συγγραφέας έγραψε αυτόν τον Πρίγκιπα ώστε να “ξεφύγει από μπανάλ πολιτικές αναλύσεις”. Είναι προφανές ότι ο Εξιπερί νοιαζόταν περισσότερο για την ύπαρξη και όχι για τα κέντρα εξουσίας, αυτός ο Πρίγκιπας αναζητάει τη σοφία πέρα από ιδεολογίες.
Μια αλληγορία στην ουσία της για την ανθρώπινη φύση, την απώλεια και την αγάπη το βιβλίο που έχει μεταφραστεί σε περισσότερες από 270 γλώσσες και μετράει πωλήσεις 145 εκατ. παγκοσμίως είναι το τρίτο σε πωλήσεις βιβλίο στην παγκόσμια ιστορία, μετά απ’ τη Βίβλο και το Κεφάλαιο του Καρλ Μαρξ.
Τιμώντας τον Εξιπερί, ακολουθεί ένα απόσπασμα από το βιβλίο σμιλεμένο κάπου ανάμεσα στον κόσμο του παραμυθιού και της αλήθειας.
Bonus, ο Ρίτσαρντ Γκιρ στην ανάγνωση αποσπασμάτων του βιβλίου.
Πάτα play:
Και μετά εμφανίστηκε η αλεπού
«Καλημέρα» είπε η αλεπού.
«Καλημέρα» είπε ευγενικά ο μικρός πρίγκιπας, που γύρισε αλλά δεν είδε τίποτα.
«Εδώ είμαι» είπε η φωνή, «κάτω απ’ τη μηλιά…»
«Τι είσαι εσύ;» είπε ο μικρός πρίγκιπας. «Είσαι πολύ όμορφη…»
«Είμαι μια αλεπού» είπε η αλεπού.
«Έλα να παίξουμε» της πρότεινε ο μικρός πρίγκιπας. «Είμαι πολύ λυπημένος…»
«Δεν μπορώ να παίξω μαζί σου» είπε η αλεπού. «Δεν είμαι εξημερωμένη».
«Α, συγγνώμη!» έκανε ο μικρός πρίγκιπας.
Μα, αφού το σκέφτηκε, πρόσθεσε:
«Τι θα πει “εξημερωμένη”;»
«Δεν είσαι από δω» είπε η αλεπού. «Ψάχνεις για τίποτα;»
«Ψάχνω για τους ανθρώπους» είπε ο μικρός πρίγκιπας. «Τι θα πει “εξημερωμένη”;»
«Οι άνθρωποι» είπε η αλεπού «έχουν τουφέκια και κυνηγούν. Φοβερό πράμα. Θρέφουν όμως και κότες. Είναι το μόνο τους καλό. Ψάχνεις για κότες;»
«Όχι» είπε ο μικρός πρίγκιπας. «Ψάχνω για φίλους. Τι θα πει “εξημερωμένη”;»
«Είναι κάτι που έχει ξεχαστεί από καιρό» είπε η αλεπού. «Θα πει “να κάνεις δεσμούς”…»
«Να κάνεις δεσμούς;»
«Ασφαλώς» είπε η αλεπού. «Για μένα είσαι ως τώρα μονάχα ένα αγοράκι, ίδιο κι απαράλλαχτο με εκατό χιλιάδες άλλα αγοράκια. Και δε σ’ έχω ανάγκη. Ούτε κι εσύ με έχεις ανάγκη. Για σένα δεν είμαι παρά μια αλεπού, ίδια με άλλες εκατό χιλιάδες αλεπούδες. Αν όμως με εξημερώσεις, θα έχουμε ανάγκη ο ένας τον άλλο. Θα είσαι για μένα μοναδικός στον κόσμο. Θα είμαι για σένα μοναδική στον κόσμο…»
«Αρχίζω να καταλαβαίνω» είπε ο μικρός πρίγκιπας. «Υπάρχει κάποιο λουλούδι… νομίζω ότι μ’ έχει εξημερώσει…»
«Δεν αποκλείεται» είπε η αλεπού. «Βλέπει κανείς σ’ αυτή τη Γη τόσα και τόσα…»
«Α, μα δεν είναι στη Γη!» είπε ο μικρός πρίγκιπας.
Η αλεπού φάνηκε να παραξενεύεται:
«Σε άλλον πλανήτη;»
«Ναι».
«Υπάρχουν κυνηγοί στον πλανήτη αυτό;»
«Όχι».
«Ενδιαφέρον αυτό! Κότες;»
«Ούτε».
«Τίποτα δεν είναι τέλειο» αναστέναξε η αλεπού.
Η αλεπού όμως ξανάπιασε την αρχική της σκέψη:
«Η ζωή μου είναι μονότονη. Κυνηγάω κότες, με κυνηγάνε οι άνθρωποι, Όλες οι κότες μοιάζουν κι όλοι οι άνθρωποι μοιάζουν. Κάπως βαριέμαι λοιπόν. Αν όμως μ’ εξημερώσεις, η ζωή μου θα λάμψει. Θα αναγνωρίζω έναν ήχο βημάτων αλλιώτικο απ’ όλους τους άλλους. Τα βήματα των άλλων με κάνουν και χώνομαι στη γη. Τα δικά σου θα με καλούν έξω απ’ τη γη, σαν να ‘ναι μουσική. Ύστερα δες! Να, κάτω εκεί, βλέπεις εκείνα τα σπαρμένα χωράφια; Εγώ δεν τρώω ψωμί. Το στάρι δε μου χρειάζεται, Τα στάχυα στα χωράφια δε μου θυμίζουν τίποτα. Κρίμα, ε! Εσύ όμως έχεις χρυσαφένια μαλλιά. Έτσι, θα είναι υπέροχα όταν μ’ εξημερώσεις! Το χρυσαφένιο στάρι θα μου θυμίζει εσένα. Και θ’ αγαπάω τη βουή του ανέμου μες στα στάχυα».
Η αλεπού σώπασε και κοίταξε κάμποση ώρα το μικρό πρίγκιπα.
«Σε παρακαλώ… εξημέρωσε με!» είπε.
«Θα το ‘θελα πολύ» απάντησε ο μικρός πρίγκιπας, «αλλά δεν έχω πολύ καιρό. Έχω ν’ ανακαλύψω φίλους και να μάθω πολλά».
«Δε μαθαίνεις παρά τα πράγματα που εξημερώνεις» είπε η αλεπού. «Οι άνθρωποι δεν έχουν πια καιρό να γνωρίσουν τίποτα. Όλα τα παίρνουν έτοιμα από τα μαγαζιά. Αφού όμως δεν υπάρχουν μαγαζιά που να πουλάνε φίλους, οι άνθρωποι δεν έχουν φίλους. Αν θέλεις ένα φίλο, εξημέρωσε με!»
«Τι πρέπει να κάνω;» είπε ο μικρός πρίγκιπας.
«Πρέπει να έχεις μεγάλη υπομονή» απάντησε η αλεπού. «Θα κάτσεις πρώτα λίγο μακριά μου, έτσι, στο χορτάρι. Θα σε κοιτάω με την άκρη του ματιού και δε θα βγάλεις άχνα. Τα λόγια είναι που δημιουργούν τις παρεξηγήσεις. Κάθε μέρα όμως, θα μπορείς να κάθεσαι και λιγάκι πιο κοντά…»
Την άλλη μέρα ξανάρθε ο μικρός πρίγκιπας.
«Θα ήταν καλύτερα να έρχεσαι πάντα την ίδια ώρα» είπε η αλεπού. «Αν έρχεσαι, ας πούμε, στις τέσσερις το απόγευμα, από τις τρεις θ’ αρχίζω να ‘μαι ευτυχισμένη. Όσο θα περνά η ώρα, τόσο θα νιώθω ευτυχισμένη. Στις τέσσερις πια, θα πηγαινοέρχομαι και θ’ ανησυχώ. Θ’ ανακαλύψω την αξία της ευτυχίας! Αν όμως έρχεσαι όποτε να ‘ναι, ποτέ δε θα ξέρω πότε ακριβώς να σου ‘χω ανοίξει την καρδιά μου… Χρειάζεται τελετουργία».
«Τι θα πει “τελετουργία”;» είπε ο μικρός πρίγκιπας.
«Είναι κι αυτό κάτι που έχει ξεχαστεί» είπε η αλεπού. «Είναι αυτό που κάνει τη μια μέρα να διαφέρει από την άλλη, τη μια ώρα από την άλλη. Οι κυνηγοί μου, ας πούμε, έχουν κάποια τελετουργία. Χορεύουν κάθε Πέμπτη με τα κορίτσια του χωριού. Έτσι η Πέμπτη είναι υπέροχη μέρα! Πάω και μια βόλτα ως το αμπέλι. Αν όμως χόρευαν οι κυνηγοί όποτε να ‘ναι, όλες οι μέρες θα ‘ταν ίδιες, κι εγώ δε θα ‘χα ανάπαυλα ούτε στιγμή».
Έτσι ο μικρός πρίγκιπας εξημέρωσε την αλεπού. Και όταν πλησίασε η ώρα που θα έφευγε:
«Αχ!» είπε η αλεπού. «Θα κλάψω».
«Εσύ φταις» είπε ο μικρός πρίγκιπας, «εγώ δεν ήθελα το κακό σου, εσύ όμως ήθελες να σε εξημερώσω…»
«Και βέβαια» είπε η αλεπού.
«Όμως θα κλαις!» είπε ο μικρός πρίγκιπας.
«Και βέβαια» είπε η αλεπού.
«Επομένως δεν κέρδισες τίποτα!»
«Κέρδισα» είπε η αλεπού, «κέρδισα το χρώμα του σταριού!»
Και πρόσθεσε:
«Πήγαινε να ξαναδείς τα τριαντάφυλλα. Θα καταλάβεις ότι το δικό σου είναι μοναδικό στον κόσμο. Όταν ξανάρθεις να με αποχαιρετίσεις θα σου χαρίσω ένα μυστικό».
Ο μικρός πρίγκιπας πήγε να ξαναδεί τα τριαντάφυλλα.
«Δε μοιάζετε καθόλου με το τριαντάφυλλο μου, δεν είστε ακόμα τίποτα» τους είπε. «Κανένας δε σας εξημέρωσε και δεν εξημερώσατε κανέναν. Είστε όπως ήταν η αλεπού μου. Μια αλεπού σαν εκατό χιλιάδες άλλες. Γίναμε όμως φίλοι και τώρα είναι μοναδική στον κόσμο».
Και τα τριαντάφυλλα στενοχωρήθηκαν.
«Είστε όμορφα, μα είστε άδεια» τους είπε ακόμα. «Κανένας δε θα πεθάνει για χάρη σας. Βέβαια, ένας τυχαίος, περαστικός, θα νόμιζε ότι το δικό μου σας μοιάζει, Όμως εκείνο, μόνο του, είναι πολύ πιο σπουδαίο απ’ ό,τι είστε όλα μαζί, γιατί εκείνο το πότισα- γιατί εκείνο το έβαλα κάτω απ’ τη γυάλα- γιατί εκείνο το προστάτεψα απ’ τον αέρα γιατί για χάρη του σκότωσα τις κάμπιες (εκτός από δυο τρεις που άφησα για να γίνουν πεταλούδες) γιατί εκείνο τ’ άκουσα να μου παραπονιέται ή να παινεύεται ή και, καμιά φορά, να σωπαίνει- γιατί είναι το τριαντάφυλλο μου».
Και ξαναγύρισε στην αλεπού.
«Αντίο» της είπε…
«Αντίο» είπε η αλεπού. «Άκου το μυστικό μου. Είναι πολύ απλό: Μόνο με την καρδιά βλέπεις καλά. Η ουσία δε φαίνεται με τα μάτια».
«Η ουσία δε φαίνεται με τα μάτια» επανέλαβε κι ο μικρός πρίγκιπας για να το θυμάται.
«Ο καιρός που αφιέρωσες στο τριαντάφυλλο σου είναι που κάνει το τριαντάφυλλο τόσο σημαντικό».
«Ο καιρός που αφιέρωσα στο τριαντάφυλλο μου…» είπε κι ο μικρός πρίγκιπας για να το θυμάται.
«Οι άνθρωποι έχουν ξεχάσει αυτή την αλήθεια» είπε η αλεπού. «Εσύ όμως δεν πρέπει να την ξεχάσεις. Θα ‘σαι για πάντα υπεύθυνος για κείνα που έχεις εξημερώσει. Είσαι υπεύθυνος για το τριαντάφυλλο σου…»
«Είμαι υπεύθυνος για το τριαντάφυλλο μου…» επανέλαβε ο μικρός πρίγκιπας για να το θυμάται.
