Ο βασιλιάς της ποπ πέθανε 12 χρόνια πριν. Ο πανεπιστημιακός, κοινωνιολόγος και συγγραφέας Έλις Κάσμορ γράφει για τον βασιλιά και την αποκαθήλωση του.
Αγαπητέ Μάικλ Τζάκσον,
Αυτή είναι η πρώτη επιστολή που γράφω απευθυνόμενος σε ένα νεκρό άτομο, αν και είστε ακόμα αρκετά ζωντανός με μια έννοια, έτσι δεν είναι; Υπήρχαν πάντα δύο Μάικλ Τζάκσον: ένας, ο νεκρός που το σώμα του υπέκυψε πριν από 12 χρόνια. Το άλλο, ένα προϊόν από μνήμες αμέτρητων ανθρώπων, μια δημιουργία απαλλαγμένη από τους περιορισμούς του χρόνου και του χώρου που θα ζήσουν για πάντα.
Σας γράφω για να σας ενημερώσω ότι, από το θάνατο του – πώς να το αποκαλέσω; – “σαρκικού” Μάικλ Τζάκσον και μετά ξεκίνησε μια μετά θάνατον ζωή που υπόσχεται να είναι, αν όχι τόσο ενδιαφέρουσα όσο η πραγματική ζωή σας, τουλάχιστον αρκετά ενδιαφέρουσα για να μας επιβεβαιώσει ότι ο Τζάκσον που υπάρχει στις μνήμες θα ζήσει και θα μας επηρεάσει για πολλά χρόνια ακόμη.
Κάποιοι μπορεί να με μισούν για το ότι το λέω αυτό, αλλά πιστεύω ότι οι άνθρωποι θα συνεχίσουν να σας συζητούν για δεκαετίες και τελικά θα αποδεχτείτε ότι είστε όντως ένας Αφροαμερικανός που έγραψε ιστορία.
Επιτρέψτε μου να το αιτιολογήσω. Σκεφτείτε πέντε αφροαμερικανούς που έχουν κερδίσει ευρεία κοινωνική αποδοχή τα τελευταία 40 χρόνια. Ο Μάικλ Τζόρνταν πιθανότατα θα βρίσκεται ανάμεσα σε αυτούς. Ο Μπαράκ Ομπάμα επίσης, παρόλο που η προεδρική θητεία του αποδείχθηκε άλλη από αυτή που υπέθεταν οι περισσότεροι. Η Όπρα Ουίνφρεϊ θα εμφανιστεί σίγουρα στις περισσότερες λίστες. Η Beyonce, όπως και εσείς, μια τραγουδίστρια που η ονειρική άνοδος της έχει εμπνεύσει ολόκληρη γενιά, θα εμφανιστεί επίσης στα ονόματα. Ο Τζορτζ Φλόιντ μπορεί να εμφανιστεί στα ονόματα επίσης, όχι τόσο για αυτό που έκανε, αλλά επειδή το τέλος του ξεκίνησε ένα πρωτοφανές παγκόσμιο κίνημα. Αλλά πιθανώς όχι εσείς, Μάικλ.
Γιατί; Λοιπόν, πρέπει να σας συμπληρώσω μερικές εξελίξεις που συνέβησαν μετά από εκείνο το βράδυ στο σπίτι σας στη γειτονιά Holmby Hills του Λος Άντζελες. Οι παραϊατρικοί έφτασαν στις 12:26 μ.μ. και βρήκαν ότι δεν αναπνέατε. Δοκίμασαν το CPR προτού σπεύσουν στο Ιατρικό Κέντρο Ronald Reagan UCLA στις 1:14 μ.μ. Οι χειρουργοί δεν μπόρεσαν να σας φέρουν πίσω στη ζωή και σας καταχώρησαν ως νεκρό στις 2.26 μ.μ. στις 25 Ιουνίου 2009.
Εδώ ξεκίνησε η μεταθανάτια ζωή σας. Εκατομμύρια κόσμου σε όλο τον κόσμο έζησαν ένα είδος πένθους που δεν είχαμε ζήσει από τότε που πέθανε η φίλη σας, η πριγκίπισσα Νταϊάνα, το 1997. Ίσως γιατί η μουσική σας άγγιξε τους ανθρώπους πιο βαθιά από οποιονδήποτε άλλο -από τον Έλβις στους Beatles-, αλλά τα video σας βοήθησαν στην υστεροφημία. Το Thriller υποθέτω το έχουν δει όλοι όσοι ζουν σήμερα και αρκετές φορές μέσα στα χρόνια από τότε που έκανε πρεμιέρα στην οθόνη το 1983.
Αλλά υπήρχε κάτι άλλο στην περίπτωση σας που με συγκίνησε. Όπως και άλλοι σπουδαίοι καλλιτέχνες, βρήκατε έναν τρόπο να μετατρέψετε τους θαυμαστές σας από κοινό, σε έμπιστους. Ένιωθαν σαν σύντροφοι, φίλοι, άνθρωποι με τους οποίους μοιραστήκατε μυστικά. Δεν νομίζω να συνέβη αυτό ούτε για ένα δευτερόλεπτο αλλά πείσατε εκατομμύρια ότι δεν παρακολουθούσαν απλώς τη ζωή σας. Ήταν κομμάτι αυτής.
Η θλίψη των θαυμαστών πήρε μια εμπορική χροιά όταν σταμάτησαν να κλαίνε και ξεκίνησαν να αγοράζουν τα έργα σας. Φυσικά και πουλήσατε άπειρους δίσκους όσο ζούσατε. Το πρώτο σας single για τη Motown, με τα αδέλφια σας σας, πήγε κατευθείαν στο νούμερο ένα στα charts. Οι Jackson 5, και αργότερα The Jacksons, ήταν ένα εμπορικό και μουσικό φαινόμενο που έσπαγαν το ένα ρεκόρ μετά το άλλο τη δεκαετία του 1970, αλλά η δεκαετία του 1980 ήταν μόνο δική σας.
Ως solo καλλιτέχνης, ήσασταν o διάδοχος του θρόνου που κατείχε νωρίτερα τον 20ο αιώνα ο Frank Sinatra, ο Elvis και οι Beatles. Μόνο η Madonna θα μπορούσε να ισχυριστεί ότι σας ανταγωνίζεται ως κορυφαίος διασκεδαστής του κόσμου. Μέχρι τη στιγμή του θανάτου σας, είχατε πουλήσει πάνω από ένα δισεκατομμύριο δίσκους, είτε μόνοι σας είτε με την οικογένεια σας.
Μόνο το άλμπουμ Thriller είχε πουλήσει 60 εκατομμύρια όσο ζούσατε. Τώρα έχει αγγίξει τα 66 εκατ. Οι πωλήσεις αυξήθηκαν μετά το θάνατό σας, όχι επειδή οι καταναλωτές ήθελαν να συμπληρώσουν τη δισκοθήκη τους αλλά επειδή ήθελαν έναν τρόπο να επικυρώσουν τη σχέση τους μαζί σας. Την πρώτη εβδομάδα μετά το θάνατό σας, 422.000 αντίγραφα των άλμπουμ σας πουλήθηκαν στις ΗΠΑ.
Τον Ιούνιο του 2010, το Billboard εκτίμησε ότι οι κληρονόμοι σας κέρδισαν περισσότερα από 1 δις. $ σε ένα χρόνο μετά το θάνατό σας. Αυτό υπολογίστηκε βάσει των πωλήσεων των δίσκων αλλά και των υπόλοιπων εμπορευμάτων που φέρουν την υπογραφή σας. Πρέπει να σας το πω, Μαικλ: αφήσατε πίσω σας ένα ανόητο οικονομικό χάος όταν αναχωρήσατε. Γίνατε η νεκρή διασημότητα με τα υψηλότερα κέρδη στην ιστορία, σύμφωνα με το Forbes, το 2020. Έχει αναφερθεί ότι έχετε δημιουργήσει περισσότερα από 2 δισεκατομμύρια δολάρια μετά τη ζωή.
Όμως, παρά τη διαρκή εμπορική δημοφιλία, η μεταθανάτια ζωή σας δεν είναι ιδιαίτερα συναρπαστική εμπειρία. Με την πάροδο των ετών, υπήρξαν μερικές φήμες σχετικά με τη συμπεριφορά σας προς τα αγόρια και αυτές έχουν προκαλέσει πολλές συζητήσεις. Θυμάστε την πρώτη κατηγορία; Πριν από 28 χρόνια, το 1993, ο 12χρονος τότε Τζόρνταν Τσάντλερ, τον οποίο γνωρίσατε έναν χρόνο πριν, ισχυρίστηκε ότι τον κακοποιήσατε. Έκανε την κατηγορία με την παρότρυνση του πατέρα του, και η απάντηση του δικού σας στρατοπέδου ήταν ότι αυτό ήταν μια ανοησία. Ένα άλλο αγόρι, ο Ουέιντ Ρόμπσον, μίλησε για υπέρ σας εκείνη την εποχή. Φαινόταν σκόπιμο να διευθετηθεί η υπόθεση και, τον Ιανουάριο του 1994, έγινε αυτό ακριβώς. Το ποσό φέρεται να άγγιξε τα 22 εκατομμύρια δολάρια.
Εκείνη την περίοδο της ζωής σας είχατε γίνει ένα από αυτά τα πρόσωπα που είναι μεγαλύτερα από τη ζωή, γεμάτος ιδιορρυθμίες και εκκεντρότητες, αλλά τόσο φορτωμένος με χρήματα, τόσο λατρεμένος από τους fan σας. Δεν νομίζατε ότι ήταν απαραίτητο να υπακούσετε σε κανόνες – μάλλον δεν γνωρίζετε καν τι σημαίνει κανόνες. Έτσι φάνηκε σε όλους το 2003 όταν μιλήσατε με τον (ντροπιασμένο πλέον) Βρετανό δημοσιογράφο Μάρτιν Μπασίρ για τις νύχτες που περνάγατε με παιδιά στο κτήμα ας, συμπεριλαμβανομένου ενός καρκινοπαθούς που ονομάζεται Γκάβιν Αρβίζο.
Στο τηλεοπτικό ντοκιμαντέρ, “Living With Michael Jackson”, είπατε στην κάμερα: “Δεν έχει κάτι το σεξουαλικό, απλά κοιμόμαστε. Τα βάζω για ύπνο…. Είναι πολύ γοητευτικό. ”
Ήταν η αφέλεια που σας οδήγησε να κάνετε μια τέτοια παραδοχή ή ίσως η αυτοπεποίθηση σας άγγιζε την ύβρη; Είτε έτσι είτε αλλιώς, η αστυνομία ήρθε στο αγρόκτημά σας, έγινε έρευνα, σύλληψη και κατηγορίες που περιελάμβαναν κακοποίηση παιδιών, απαγωγή, ψευδή φυλάκιση και εκβιασμό.
Ο Ρόμπσον σας υπερασπίστηκε για ακόμη μια φορά -αυτή τη φορά στη δίκη σας το 2005. Οι ένορκοι τον πίστεψαν και, πιθανώς, και εσάς όταν σας αθώωσαν από 14 κατηγορίες. Η αθωωτική ετυμηγορία ήρθε τέσσερα χρόνια πριν από το θάνατό σας. Αλλά η ετυμηγορία του δικαστηρίου δεν είναι η ίδια με αυτή της κοινωνίας. Οι υποψίες γιγαντώθηκαν. Η εξαφάνισή σας από τη δημόσια σφαίρα δεν έκανε τίποτα για να τις αποσιωπήσει. Έτσι, κυκλοφορούσαν ελεύθερες ακόμα και όταν ξαναεμφανιστήκατε για να ανακοινώσετε σχέδια για μια σειρά συναυλιών στο O2 Arena του Λονδίνου το 2009. Ήταν μια γιγαντιαία κίνηση να ανακοινώσετε 50 συναυλίες και δεν πίστευαν όλοι ότι μπορούσατε να τις ολοκληρώσετε στην ηλικία σας. Στην πραγματικότητα βέβαια δεν ξεκινήσατε ποτέ. Πεθάνατε σε ηλικία 50 ετών, ενώ οι πρόβες είχαν ξεκινήσει.
Φυσικά ο θάνατος είναι ένας μεγάλος ισοπεδωτής: δεν σώζει τίποτα και κανέναν. Όμως, στην περίπτωσή σας, ο θάνατος έκανε τα πάντα χειρότερα για την υστεροφημία σας. Ο Ρόμπσον και ο Τζέιμς Σέιφτσακ κινήθηκαν νομικά εναντίον σας μετά το θάνατό σας. Ο Ρόμπσον άλλαξε την προηγούμενη ιστορία του και ισχυρίστηκε ότι τον κακοποιήσατε επανειλημμένα μέσα σε μια επταετία, από τα 7 μέχρι και τα 14 του. Ο Σέιφτσακ είπε ότι τον κακοποιήσατε περισσότερες από 100 φορές. Και οι δύο ήταν συχνοί επισκέπτες στο αγρόκτημα σας Neverland στην Καλιφόρνια κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1980.
Μετά τη μετάδοση του τετράωρου τηλεοπτικού ντοκιμαντέρ “Leaving Neverland” το 2019 σε σκηνοθεσία Νταν Ριντ η αποκαθήλωση συνεχίστηκε. Και οι δύο άντρες είναι πλέον στα 30 τους. Ως παιδιά, παρασύρθηκαν από τη φροντίδα, την καλοσύνη και τη γενναιοδωρία σας. Στο ντοκιμαντέρ περιέγραψαν πώς απολάμβαναν υπέροχες στιγμές στο κτήμα σας αλλά επιπλέον μίλησαν με εξονυχιστικές λεπτομέρειες για όσα γίνονταν πίσω από κλειστές πόρτες. Για σεξουαλική κακοποίηση νεαρών αθώων παιδιών.
Όσα είπαν στο φακό αμφισβητήθηκαν, φυσικά, από την οικογένειά σας και τους fan σας. Αλλά εσείς δεν ήσασταν εδώ για να υπερασπιστείτε τον εαυτό σας, να απαντήσετε στις κατηγορίες και να προσφέρετε εναλλακτικές μαρτυρίες. Έτσι, οι μαρτυρίες των Ρόμπσον και Σέιφτσακ αναπαράχθηκαν, έπεισαν πολλούς. Τα τραγούδια σας απαγορεύτηκαν από διάφορους ραδιοφωνικούς σταθμούς σε όλο τον κόσμο τις ημέρες και τις εβδομάδες μετά τη μετάδοση.
Κανένα διάσημο άτομο δεν εκμηδενίστηκε ποτέ μετά τον θάνατο του – τουλάχιστον όχι όπως εσείς. Σας έχουν ακουστά πιθανότατα όλοι επάνω στη Γη. Θα σας σκεφτούν ποτέ διαφορετικά; Η πιθανότητα νέων αποδεικτικών στοιχείων ή ουσιαστικής αντιπαράθεσης είναι μικρή και μόνο ο χρόνος μπορεί να ξεπλύνει το στίγμα. Είναι παράδοξο αλλά θα περάσετε στην ιστορία ως κάτι ντροπιαστικό μετά από μια ζωή γεμάτη λατρεία, χειροκρότημα και ραψωδίες αποθέωσης.
To βιβλίο The Destruction and Creation of Michael Jackson του Ellis Cashmore θα κυκλοφορήσει το 2022 από τις εκδόσεις Bloomsbury.